1. Wat is het?

Een hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een ander toestel. In ons land is dat bijna altijd een combinatie van een gasgestookte hr-ketel en een warmtepomp. De hybride warmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht als bron voor de centrale verwarming als het buiten niet extreem koud is. Afhankelijk van fabrikant en type, wekt de warmtepomp tot een buitenluchttemperatuur van circa 2°C efficiënt de benodigde warmte op en vult daarmee circa 80% van de jaarlijkse vraag voor ruimteverwarming in. Beneden 2°C neemt de gasketel de verwarming over omdat dat efficiënter is in combinatie met hoog temperatuur verwarming. Daarnaast zorgt de gasketel ook voor de levering van warm tapwater. In dit concept is er geen elektrische bijstook.

Het jaarrendement (Seasonal Coefficient of Performance, SCOP) van een hybride warmtepomp is over het algemeen 3,5 tot 4,5. Dit betekent dat een hybride warmtepomp 1 kWh elektriciteit omzet in 3,5 tot 4,5  kWh warmte.

De precieze hoogte van de SCOP hangt af van het temperatuurverschil dat de warmtepomp moet overbruggen: hoe hoger het temperatuurverschil tussen de ingaande en de uitgaande temperatuur, hoe minder efficiënt. De ingaande temperatuur van de hybride warmtepomp wil je zo hoog mogelijk hebben. Deze wordt bepaald door de temperatuur van de lucht. De uitgaande temperatuur wil je zo laag mogelijk hebben. Als een huis goed geïsoleerd is en er is een lagetemperatuurafgiftesysteem aanwezig, bijvoorbeeld vloerverwarming, dan heb je een minder hoge uitgaande temperatuur nodig waardoor de SCOP van de warmtepomp verbetert.

Bij een hybride warmtepomp wordt het warmtapwater over het algemeen geleverd door de hr-ketel. De warmtepomp levert alleen de warmte voor de ruimteverwarming. Doordat hier een lagere temperatuur voor nodig is, heeft een hybride warmtepomp over het algemeen een hogere SCOP dan een volledige elektrische warmtepomp.

2. Waar is het geschikt?

De hybride warmtepomp kun je individueel toepassen, dus per gebouw. De oplossing is bijvoorbeeld geschikt voor buurten/gebieden met een relatief lage bebouwingsdichtheid, waar een collectieve oplossing vaak duur en lastig te realiseren is.

Een hybride warmtepomp is al geschikt voor woningen met matige isolatie zoals dubbel glas, spouwmuurisolatie, matige vloer- en dakisolatie en standaardradiatoren. Maar is een woning beter geisoleerd en is er lagetemperatuurverwarming (vloer- of wandverwarming) dan zorgt dat in combinatie met een hybride warmtepomp voor een hogere besparing op de stookkosten. Tegelijk vergroot dat het comfort van de woning.

3. Hoe duurzaam is het?

Een hybride warmtepomp levert onmiddellijk een besparing van het gasverbruik op. Ter indicatie: dit is 40-80%. Hogere percentages besparingen zijn mogelijk als een gebouw goed is geïsoleerd en er een goed ingeregeld lagetemperatuurafgiftesysteem aanwezig is, bijvoorbeeld vloerverwarming. Bij een slecht geïsoleerd gebouw en hoge temperatuurradiatoren is de besparing minder. Het elektriciteitsverbruik zal wel omhoog gaan. Houd rekening met circa 1500-2500 kWh per jaar.

De duurzaamheid van de warmtepomp is ook afhankelijk van de duurzaamheid van de elektriciteit die gebruikt wordt. De CO2-uitstoot kan richting 2050 volledig naar nul als alle elektriciteit duurzaam wordt opgewekt én als er met duurzaam gas wordt gestookt. Dat is nu nog niet het geval. Het is nog wel onzeker hoeveel duurzaam gas er in de toekomst beschikbaar komt voor de gebouwde omgeving. Meer informatie hierover vind je in de factsheets over groengas en waterstof.

Het koudemiddel dat wordt gebruikt in de warmtepomp, heeft een forse milieubelasting als dat vrijkomt in de atmosfeer. Er is een internationale F-gassenwetgeving, waarin het gebruik van belastende koudemiddelen wordt afgebouwd. Nieuwere generaties koudemiddelen hebben een steeds lagere milieubelasting en worden in Nederland al steeds meer gebruikt. De gecontroleerde afvoer en recycling van het koudemiddel aan het eind van de levensduur van de warmtepomp is in de huidige wetgeving geregeld.

4. Betrokken partijen

Gebouweigenaar / bewoner

Bij een hybride warmtepomp houdt de bewoner zowel een gas- als elektriciteitsaansluiting. Er is beperkt ruimte nodig in de woning voor een binnenunit van een hybride warmtepomp. Deze is wel kleiner dan die van een individuele warmtepomp, ook omdat het tapwater nog steeds met de CV-ketel wordt opgewarmd. De bewoner houdt bij deze aardgasvrije techniek de keuze tussen koken op gas of elektrisch koken, bijvoorbeeld op inductie.

Huurders die willen overstappen op een hybride warmtepomp voor verwarming, moeten contact opnemen met hun woningcorporatie of -eigenaar. Die grijpt vaak grootschalig onderhoud aan om ook de energie-installatie te verduurzamen.

Gemeente

Voor een hybride warmtepomp hoeft de gemeente geen vergunning te verlenen. Netverzwaring is vrijwel nooit nodig. Toch verdient het aanbeveling tijdig met de netbeheerder te overleggen over het gebruik van de hybride warmtepomp. Als er nu of over een aantal jaren groengas kan worden geleverd aan de woningen voor de hybride warmtepomp, dan kan de gemeente hierin samen met de netbeheerder een regierol nemen.

Netbeheerder

Omdat het elektrisch aansluitvermogen van een hybride warmtepomp lager is dan een all-electric-warmtepomp is netverzwaring vrijwel nooit nodig. De cv-ketel op (groen)gas neemt immers het piekvermogen voor zijn rekening.

Op de site van Netbeheer Nederland vind je meer informatie over de rol en ondersteuning van de netbeheerder ten behoeve van de Transitievisie Warmte.

Adviseur

Voor onafhankelijk advies is het verstandig om met een onafhankelijke energieadviseur te overleggen. Zij of hij komt thuis langs voor een persoonlijk advies en bekijkt wat in een huis mogelijk is: kun je het dak, de gevel, de vloer of ramen isoleren? Zijn een zonneboiler, zonnepanelen of een warmtepomp een optie als je uitgaat van de bestaande situatie? Je kunt ervoor kiezen om een rapport te laten opstellen waarin alle maatregelen op een rij staan, bijvoorbeeld hoeveel je bespaart en hoe snel de investering is terugverdiend.

Installateur

Het is verstandig om een vakbekwaam installateur in te schakelen. Vakbekwaamheid houdt in dat die installateur kennis en vaardigheden heeft op het gebied van duurzame energie-installaties en daarbij werkt volgens geldende veiligheids- en kwaliteitsnormen. Dit kunnen wettelijke (minimum)eisen zijn, maar ook afgesproken kwaliteitsnormen. Je vindt gecertificeerde installateurs in een kwaliteitsregister, bijvoorbeeld in het register van QBIS.

Deze installateurs kunnen ook de radiatoren instellen zodat door alle radiatoren precies de hoeveelheid warm water stroomt die nodig is om een woning per ruimte optimaal te verwarmen. De cv-installatie waterzijdig  inregelen heet dat in jargon, Dat levert een directe besparing en comfortverbetering op.

5. Stand van de techniek

De hybride warmtepomp is al geruime tijd op de markt en al ver ontwikkeld. Diverse gerenommeerde Nederlandse fabrikanten bieden (geïntegreerde) hoogwaardige kwaliteit hybride warmtepompsystemen aan.

Doordat je met een hybride warmtepomp bij een hoge piekvraag kan overstappen naar gas voldoet een warmtepomp met minder vermogen. Een vuistregel hierbij: Een warmtepomp met een vermogen van 30% van de piekvraag, kan over het hele jaar gezien in circa 80% van de ruimteverwarmingsvraag voorzien. Dit komt doordat je alleen op de koudste winterdagen je piekvermogen nodig hebt, maar er op jaarbasis juist ook veel dagen zijn waar de warmtevraag beperkt is en het vermogen van een kleinere warmtepomp voldoende is

De buitenunit van een warmtepomp maakt geluid. Dit nieuwsbericht van de Rijksoverheid kondigt aan dat nieuwe warmtepompen vanaf januari 2021 op de erfgrens nog maximaal 40 decibel geluid mogen produceren. Dit geluidsniveau is te vergelijken met een vaatwasser. Geluidsoverlast is te voorkomen door de buitenunit op een slimme plek neer te zetten en de warmtepomp goed in te stellen. Eventueel kun je een geluiddempende kast om de buitenunit zetten. Het deel van de warmtepomp dat binnen staat maakt een vergelijkbaar geluid als dat van een koelkast.

De afgelopen jaren hebben bouw- en installatiemarktpartijen concepten ontwikkeld voor hybride- en volledig elektrische warmtepompen:

• Modulair bouwen, waarbij componenten zoals installaties, dak- en gevelmodules modulair worden geïnstalleerd. Bijvoorbeeld: compacte en geluidsarme energie-units die alle installaties bevatten. (warmtepomp, tapwater, ventilatie en eventueel een energieopslagvat).
• Stillere buitenunits.
• Geluidsisolatiekasten voor de buitenunit van de warmtepomp.
• Optimaal ingeregelde systemen met slimme aansturing.
• Monitoring en display voor gebruikers over het functioneren van het systeem en energiegebruik.
• Nieuwe koudemiddelen met minder milieubelasting.

6. Meer informatie

Voorbeeldprojecten

• De woningcorporatie Wierden en Borgen heeft 100 bestaande woningen voorzien van een hybride warmtepomp.
• Het Woonbedrijf Eindhoven heeft 42 grondgebonden woningen voorzien van een hybride warmtepomp.
• Meer voorbeeldprojecten vind je op www.rvo.nl/podium door te zoeken op ’aardgasvrije bouw’ en te filteren op 'renovatie' en ‘warmtepomp’.

Meer informatie

• In de inspiratiegids hybride warmtepompen staan inspirerende best practices van gemeenten die samen met bedrijven, woningcorporaties en andere organisaties aan de slag zijn met de projectmatige inzet van hybride warmtepompen. 

• Op de website van Milieu Centraal vind je veel informatie over een hybride warmtepomp. De informatie is makkelijk verwoord waardoor het ook voor bewoners een handige website is.
• Op het Warmtepompplein vind je een handige uitleg van het principe van een warmtepomp.
• Op de website van de Topsector Energie worden de toekomstige ontwikkelingen en kansen voor warmtepompen beschreven. Deze website is meer verdiepend van aard.
• Een overzicht van een groot deel van de leveranciers van warmtepompen vind je op de website van de Vereniging Warmtepompen, dit is een brancheorganisatie.
• Op de website van het RVO vind je een pagina over de  vakbekwaamheid en certificering installateurs.
• In het bouwbesluit vind je de precieze geluidseisen voor buitengeplaatste warmtepompen en airco’s: meer over de geluidseisen.
• Op de website van Infomil vind je de precieze details over uitfasering van F-gassen.